NGHIÊN CỨU VỀ CÁC KHÓA ĐÀO TẠO VÀ HUẤN LUYỆN ỨNG PHÓ SỰ CỐ TRÀN DẦU TRÊN BIỂN: ĐỀ XUẤT ÁP DỤNG TẠI VIỆT NAM

Điều 8, Quy chế Hoạt động Ứng phó Sự cố Tràn dầuđược Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 02/2013/QĐ-TTg quy định “Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải xây dựng và tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố tràn dầu chuyên ngành cho cấp khu vực và quốc gia”. Tuy nhiên, cho đến nay Việt Nam vẫn chưa xây dựng chương trình đào tạo huấn luyện hoàn chỉnh. Các cán bộ, nhân viên ứng phó sự cố tràn dầu tại các trung tâm, đơn vị được đào tạo thông qua các đợt tập huấn ở mức độ tổng quan.

Trong bài báo này, tác giả nghiên cứu các khóa đào tạo, huấn luyện ứng phó sự cố tràn dầu. theo hướng dẫn của IMO và mạng lưới ứng phó toàn cầu (GRN), từ đó đề xuất các bước xây dựng khóa đào tạo ứng phó sự cố tràn dầu phù hợp với điều kiện tại Việt Nam.

Trong thời gian qua, vấn đề ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm dầu trên biển nói riêng đang được các cấp chính quyền đặt biệt quan tâm. Minh chứng là các văn bản pháp luật quan trọng quy định về ứng phó sự cố tràn dầu như: Thông tư 2262/TT-MTG ngày 29/12/1995 của Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường về việc khắc phục sự cố tràn dầu. Quyết định số 129/2001/QĐ-TTg ngày 29/8/2001 phê duyệt Kếhoạch Quốc gia ứng phó sự cố tràn dầu giai đoạn 2001-2020;Quyết định số 103/2005/QĐ-TTg, ngày 12/5/2005 ban hành quychế họat động ứng phó sự cố tràn dầu; Quyết định số 02/2013/QĐ-ngày 14/1/2013 của Thủ Tướng Chính phủ Quy định về ứng phó sự cố tràn dầu, đã giao cho Ủy ban Quốc gia về Tìm kiếm và Cứu nạn và các tổ chức chuyên môn có trách nhiệm quản lý sự cố tràn dầu. Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo số 82/2015/QH13. Luật đã dành riêng Chương VI, Kiểm soát ô nhiễm, ứng phó sự cố tràn dầu, hóa chất độc và nhận chìm ở biển, gồm 3 mục, 22 điều (từ Điều 42 đến Điều 63).

Đặc biệt, Quyết định số 02/2013/QĐ-TTg ngày 14/1/2013 của Thủ Tướng Chính phủ, đã quy định về đào tạo, huấn luyện để xây dựng nguồn lực ứng phó sự cố tràn dầu tại Điều 8, Điều 39(4), Điều 43(4), Điều 44(5). Việt Nam đã thamgia phụ lục I và II Công ước MARPOL 73/78 từ ngày 29/5/1991, các phụ lục III, IV, V và VI Việt Nam tham gia ngày 19/12/2014, đây là một bước tiến quan trọng trong hoạt động bảo vệ môi trường biển ở Việt Nam. Cùng với đó là nhận thức của người dân về ô nhiễm môi trường cũng đang được cải thiện nhanh trong thời gian qua. Đến nay, đã có một số trung tâm/đơn vị có tổ chức các khóa đào tạo tập huấn về kĩ năng ứng phó sự cố tràn dầu (theo Quyết định số 02/2013/QĐ-TTg ngày 14/01/2013), đào tạo nghiệp vụ bảo vệ môi trường trong kinh doanh xăng dầu (theo Thông tư số 43/2014/TT-BTNMT) như: Trung tâm Ứng phó sự cố tràn dầu Miền Nam -NASOS, Trung tâm Ứng phó sự cố tràn dầu Miền Bắc, Trung tâm Ứng phó sự cố tràn dầu Miền Trung, Công ty SOS Environment, Trung tâm ứng phó sự cố an toàn môi trường –ESE. Các khóa đào tạo/tập huấn này được tổ chức hàng năm ở hầu hết các tỉnh ven biển, với thời lượng ngắn, từ 1 đến 2 ngày. Nội dung của các khóa học được xây dựng theo từng đợt tập huấn. Ví dụ, khóa Huấn luyện nghiệp vụ Ứng phó sự cố tràn dầu do Trung tâm ứng phó sự cố tràn dầu Khu vực miền Bắc, Công ty 128 Hải quân tổ chức tại Hải Phòng. Khóa huấn luyện có các nội dung: Giới thiệu tổng quan về sự cố tràn dầu; Tác động của sự cố tràn dầu đến điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội;Các hoạt động ứng phó sự cố tràn dầu; Giới thiệu về trang thiết bị ứng phó sự cố tràn dầu hiện có; Các phương pháp thả, thu phao quây dầu trên sông, biển, tham quan lắp đặt và triển khai các trang thiết bị ứng phó sự cố tràn dầu.

Tên khóa đào tạo huấn luyện	Nội dung	Đơn vị tổ chức
Chương trình huấn luyện GOT Training VIII thuộc khuôn khổ của chương trình hợp tác ứng phó tràn dầu vùng vịnh Thái Lan	– Hướng dẫn làm sạch đường bờ. – Lựa chọn phương pháp ứng phó phù hợp thông   qua việc sử dụng kỹ thuật phân tích lợi ích mạng   lưới môi trường. – Hướng dẫn xây dựng đề cương KHUPSCTD   cấp cơ sở. – Các bài giảng và bài tập nhóm.Tham gia khảo   sát đường bờ	Trung tâm ứng phó sự cố  tràn dầu khu vực miền Nam -NASOS phối hợp với Ban ATCL Tổng Công ty PV Drilling
Chương trình huấn luyện GOT Training IX thuộc khuôn khổ của chương trình hợp tác ứng phó tràn dầu vùng vịnh Thái Lan	– Các chiến lược ứng phó sự cố tràn dầu và   công cụ hỗ trợ cho việc lựa chọn chiến lược (Bản   đồ nhạy cảm tràn dầu, Phần mềm mô hình   hóa cho công tác ứng phó và chuẩn bị ứng phó sự   cố khẩn cấp). – Cách thức tổ chức lực lượng trong ứng phó sự   cố tràn dầu. – Hướng dẫn kỹ thuật làm sạch đường bờ và triển   khai các phương tiện ứng phó tràn dầu ngoài   hiện trường – Công tác quản lý hậu cần và khắc phục hậu   quả từ sự cố tràn dầu	Trung tâm ứng phó sự cố tràn dầu khu vực miền Nam -NASOS phối hợp với Ban ATCL Tổng Công ty PV Drilling.
Huấn luyện nghiệp vụ Ứng phó sự cố tràn dầu	– Giới thiệu tổng quan về sự cố tràn dầu. – Tác động của sự cố tràn dầu đến điều kiện   tự nhiên, kinh tế, xã hội – Các hoạt động ứng phó sự cố tràn dầu – Giới thiệu về trang thiết bị ứng phó sự cố   tràn dầu hiện có – Các phương pháp thả, thu phao quây dầu trên   sông, biển, tham quan lắp đặt và triển khai các t   trang thiết bị ứng phó sự cố tràn dầu.	Trung tâm ứng phó sự cố tràn dầu Khu vực miền Bắc, Công ty 128 Hải quân.
Phòng ngừa ứng phó sự cố tràn dầu	– Giới thiệu tổng quan vềxăng  dầu. – Pháp luật liên quan xăng dầu. – Đánh giá rủi ro tràn dầu. – Các kịch bản tràn dầu khẩn cấp. – Lực lượng ứng phó. – Kỹ thuật ứng phó tràn dầu. – Duy trì và chuẩn bị sẵn sàng đánh giá. – Hoá chất điển hình	Trung tâm ứng phó sự cố an toàn môi trường – ESE.

Lựa chọn phương pháp ứng phó phù hợp thông qua việc sử dụng kỹ thuật phân tích lợi ích mạng lưới môi trường; Hướng dẫn xây dựng đề cương KHUPSCTD cấp cơ sở; Các bài giảng và bài tập nhóm;Tham gia khảo sát đường bờ. Khóa đào tạo của chính quyền các tỉnh ven biển tập trung giới thiệu về pháp luật trong ứng phó sự cố tràn dầu, hệ thống ứng phó và dọn dẹp đường bờ hay khóa đào tạo cơ bản về sử dụng các thiết bị bảo vệ con người trong ứng phó sự cố tràn dầu.